مکانیابی محل دفن پسماند شهرستان صحنه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد علوم و مهندسی محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

چکیده

با افزایش جمعیت و افزایش تولید پسماند، لزوم توجه به تعیین محل دفن مناسب پسماندها افزایش یافته است. از این‌رو لزوم برنامه‌ریزی برای تعیین مکان مناسب برای دفن بهداشتی پسماند بسیار مهم و حائز اهمیت است. استفاده از ابزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیل سلسله مراتبی از مؤثرترین ابزارها برای انتخاب محل دفن پسماند هستند. هدف از این پژوهش مکانیابی محل مناسب دفن پسماند در شهرستان صحنه است. در این پژوهش برای تعیین محل دفن پسماند از معیارهای شیب، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، فاصله از جاده، فاصله از گسل استفاده شده است. به‌منظور مکانیابی محل دفن پسماند از سیستم اطلاعات جرافیایی (GIS) برای استخراج و پردازش‌های لازم، و از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای سنجش معیارها استفاده شده است. وزن نهایی در تحلیل سلسله مراتبی بالاترین امتیاز به فاصله از جاده‌ها و کمترین امتیاز به فاصله از رودخانه اختصاص داده می‌شود. بر اساس یافته‌های این پژوهش، مکان‌های دفن پسماند در منطقه مورد مطالعه را به پنج طبقه، طبقه‌بندی شد. مناطق بسیار مناسب برای دفن پسماند دارای شرایط شیب کمتر از 20 درصد، فاصله از جاده‌ها بین 1000 تا 20000 متر، فاصله از رودخانه بیشتر از 6000 متر، فاصله از گسل بیشتر از 7000 متر و کاربری اراضی بیرون زدگی سنگی می‌باشند و با مساحت 8139/79  هکتار و 5/59 درصد دارای اولویت بیشتری برای دفن پسماند با رعایت معیارها و قوانین بهداشتی و محیط‌زیستی را دارا هستند. همچنین تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که محدوده‌های تعیین شده برای دفن مناسب پسماند، مطلوبیت بالایی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Locating the landfill in Sahneh county using GIS

نویسنده [English]

  • Rasoul Bagherabadi
M.Sc. Graduate of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
چکیده [English]

With increasing population growth and increasing waste production, the need to determine the appropriate landfill for waste has increased. Therefore, the need for planning to determine the appropriate location for sanitary landfill is very important and menstrual. The use of Geographic Information System (GIS) tools and Analytic Hierarchy Process (AHP) are one of the most effective tools for selecting landfills. The purpose of this study is to locate the suitable landfill for Sahneh County. In this research, slope, distance from river, land use, distance from road, distance from fault have been used to determine the landfill. In order to locating the landfill GIS for extraction and necessary processing and from hierarchical analysis (AHP) used to measure criteria. The final weight in Analytic Hierarchy Process is given the highest score to the distance of the roads and the lowest score to the distance from the river. Based on the findings of this study, landfills in the study area can be classified into five categories. Very suitable areas for landfilling are> 20% slope, distance from roads 10000-20000 meters, distance River <6000 m, distance from fault <7000 m, land use of rocky outcrops with an area of 8139.79 hectares and 59.5% have a higher priority for landfilling in compliance with health and environmental standards and laws. Also, the analysis of the results of this study shows that areas designated for suitable landfill have highly desirable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sahneh county
  • Geographic Information System (GIS)
  • Analytic Hierarchy Process (AHP)
  • landfill
  • Locating
ابراهیمی، م.، سید صفویان، س ن.، خانزاده، ن.، آقایاری سامیان. (1392)، مکانیابی محل دفن پسماند شهر اردبیل. تهران – دانشگاه تهران، 1392.
احمدزاده، ع.، سکوتی اسکویی، ر.، و بهرامی، ب. (1398)، مکانیابی محل مناسب دفن زباله شهر ارومیه به روش AHP و GIS. پنجمین همایش بین المللی مهندسی عمران، معماری و شهرسازی با رویکرد توسعه پایدار، شیراز، شهریور 1398.
ایلانلو، م. (1395). کاربرد عوامل ژئومورفیک در مکانیابی دفن پسماندهای شهری (منطقه مورد مطالعه شهر ماهشهر). جغرافیایی سرزمین، (49)13، 46-29.
باقری، ح.، و موسوی کریمی، م. (1399). مکانیابی بهینه‌ی دفن زباله‌های شهری (مطالعه‌ی موردی شهر ایذه). اولین همایش ملی تکنولوژی سیستم‌های اطلاعات مکانی در عمران، نقشه‌برداری و توسعه شهری، بابل، اسفند 1399، 58-31.
بزی، خ.ر.، و سرگلزایی، ص .(1394). مکانیابی دفن پسماند در شهر زابل با استفاده از روشAHP. کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، (1)3، 143-119.
یمانی، م.، و علی‌زاده، ش. (1394)، مکانیابی بهینه دفن زباله‌های جامد شهر منطقه هشتگرد به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، (24)96، 90-79.
بنی اسدی، ر.، احمدی‌زاده، س.س.ر.، اعتباری، ب.، و قمی معتضه، ع. (1396)، مکانیابی دفن پسماندهای زاید شهری با تاکید بر معیارهای زیست‌محیطی و اقتصادی در مناطق شمالی ایران (مطالعه موردی: شهرستان آستارا). علوم و تکنولوژی محیط زیست، (5)19، 415-405.
پوراحمد، ا.، حبیبی، ک.، محمدزهرابی، س.، و نظری علوی، س. (1386)، استفاده از الگوریتم‌های فازی و GIS برای مکانیابی تجهیزات شهری (مطالعه موردی: محل دفن زباله شهر بابلسر). محیط‌شناسی، (42)33، 42-31.
حجازی، س.ا.ا. (1394). مکانیابی دفن زباله شهری با استفاده از تکنیک‌های اطلاعاتی مکانی و تحلیل سلسله مراتبی: مطالعه مورد شهرستان مراغه. جغرافیا و برنامه ریزی، (54)19، 105-125.
خسروی، ف.، و صحرائیان، ز. (1389). مکانیابی سایت پسماندهای شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) نمونه موردی: شهر قم. نخستین همایش ملی توسعه پایدار شهری، گیلان، اسفند 1389.
رامشت، م.ح.، حاتمی‌فرد، ر.، و موسوی، س.ح. (1392)، مکانیابی دفن پسماند جامد شهری با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: شهرستان کوهدشت). جغرافیا و برنامه‌ریزی، (44)17، 138-119.
رجایی‌نژاد، م.، رضوانی، م.، و رشیدی، ف. (1399). مکانیابی سایت دفن بهداشتی زباله شهری با استفاده از GIS و الگوریتم فازی (مطالعه موردی: شهر رفسنجان).، (2)18، 33-45.
شهین‌فر، ح.، و معتمدی، ف. (1399)، مکانیابی محل دفن پسماند جامد شهری، شهر اُشنویه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی. زمین‌شناسی محیط‌زیست، (50)14، 37-27.
صدر موسوی، م.س.، طالبی‌فرد، ر.، و نیازی، چ. (1396)، بررسی نقش عوامل طبیعی در توزیع جغرافیایی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان صحنه). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، (4)12، 749-731.
صمیمیان، م.، و زندمقدم، م.ر. (1396)، مکانیابی محل دفن پسماند زباله های شهری با رویکرد زیست محیطی (مطالعه موردی شهر قائمشهر). کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه‌ریزی، (2)8، 10-1.
صیدایی، س.ا.، الفتی علی‌آبادی، ه.، غلامی، ع.، و کرمی، م. (1396). تحلیل نابرابری فضایی توسعه روستایی در شهرستان صحنه، استان کرمانشاه. برنامه‌ریزی فضایی، (2)7، 38-21.
علیخانی، م.، رحیمی، ا.، و خیری، ه. (1397)، مکانیابی محل دفن زباله شهری با استفاده از مدل فرآیند تحلیل شبکه‌ایANP (مطالعه موردی: شهر ساری). اولین کنفرانس ملی ژیوتکنیک زیست محیطی، شیراز، شهریور 1397.
عمادالدین، س.، فرزانه، ف.، آرخی، ص.، و صیادسالار، ی. (1399)، مکانیابی دفن پسماند شهری با استفاده از مدل‌های تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و شبکه عصبی مصنوعی (ANN) (مطالعه موردی: شهرستان گرگان). جغرافیا و مخاطرات محیطی، (2)9، 205-187.
غلامعلی‌فرد، م.، و امیدی پور، ر. (1393)، مکان‏یابی محل دفن پسماند جامد شهر ایلام با استفاده از رویه‌های بولین و ترکیب خطی وزنی در محیط GIS. (117) 24، 143-156.
غلامی، م.، نظری، و.ا.، و رضاعلی، م. (1400). مکان یابی محل دفن پسماندهای شهری با استفاده از GIS و AHP (مطالعه موردی: شهر ساحلی- صنعتی عسلویه). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، (2)13، 210-193.
گیلوری، س.، مظلومی بجستانی، ع.، حافظی مقدس، ن.، مظهری، س ع.، و سرسنگی علی‌آباد، ع. (1394). ارزیابی زیست محیطی و مکان‌یابی بهینه محل دفن پسماند جامد شهری با استفاده از روش GIS، SAW و ماتریس لئوپولد (مطالعه موردی : شهریزد). طلوع بهداشت دانشکده بهداشت یزد، (6)14، 162-149.
مجلسی، م.، دامن‌افشان، ح. (1388). مکان‌یابی محل دفن پسماندهای شهری، شهرستان دزفول با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط، تهران، آبان 1388.
مددی، ع.، عسگری، آ.، و میرزاخانی، ب. (1392)، مکانیابی سایت پسماند زباله‌های شهری (نمونه موردی: شهر محلات). پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، (2)4، 112-101.
معتمدی، م.، قلی‌نژاد میرعباسی، آ.، ثابت کوشکی نیان، م.، و حاتمی نژاد، ح. (1393)، بررسی جغرافیایی پیرامون مکانیابی محل دفن پسماندهای شهری (مطالعه موردی: شهر فاروج)، اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، (91-90)23، 112-106.
Abdelouhed, F., Ahmed, A., Abdellah, A., Yassine, B., and Mohammed, I. (2022). GIS and remote sensing coupled with analytical hierarchy process (AHP) for the selection of appropriate sites for landfills: a case study in the province of Ouarzazate, Morocco. Journal of Engineering and Applied Science, 69(19), 1-23.‏
Asori, M., Dogbey, E., Morgan, A.K., Ampofo, S.T., Mpobi, R.K.J., and Katey, D. (2022). Application of GIS-based multi-criteria decision-making analysis (GIS-MCDA) in selecting locations most suitable for siting engineered landfills–the case of Ashanti Region, Ghana. Management of Environmental Quality: An International Journal, 33(3), 800-826.
Bowen, W. (1993). AHP: Multiple Criteria Evaluation: In: Klosterman, R.E., Brail, R.K., and Bossard, E.G. Spreadsheet models for urban and regional analysis. USA: Center for Urban Policy Research, 467p.
Barakat, A., Hilali, A., Baghdadi, M.E., and Touhami, F. (2017). Landfill site selection with GIS-based multi-criteria evaluation technique. A case study in Béni Mellal-Khouribga Region, Morocco. Environmental Earth Sciences, 76(12), 1-13.‏
Çeliker, M., Yildiz, O., and Koçer, N.N. (2019). Evaluating solid waste landfill site selection using multi-criteria decision analysis and geographic information systems in the city of Elazığ, Turkey. , Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 25(6), 683-691.‏
Chang, N.B, Parvathinathan, G., and Breeden, J.B (2008). Combining GIS with fuzzy multicriteria decision-making for landfill siting in a fast-growing urban region. Journal of Environmental Management. 87(1), 139-153.
Gorsevski, P.V., Donevska, K.R., Mitrovski, C.D., and Frizado, J.P. (2012). Integrating multi-criteria evaluation techniques with geographic information systems for landfill site selection: a case study using ordered weighted average. Waste Management, 32(2), 287-296.‏
Kharat, M.G., Kamble, S.J., Raut, R.D., Kamble, S.S., and Dhume, S.M. (2016). Modeling landfill site selection using an integrated fuzzy MCDM approach. Modeling Earth Systems and Environment, 2(2), 1-16.‏
Lohani, B.N., Evans, J.W., Everitt, R.R., Ludwig, H., Carpenter, R.A., and Tu, S.L. (1997). Environmental impact assessment for developing countries in Asia: Volume 1-overview.‏
Nas, B., Cay, T., Iscan, F., and Berktay, A. (2010). Selection of MSW landfill site for Konya, Turkey using GIS and multi-criteria evaluation. Environmental Monitoring and Assessment, 160(1-4), 491-500.‏
Satty, T.L., (1980). Analytic Hierarchy Process. USA: McGraw-Hill, 320p.
Torkayesh, A.E., Zolfani, S.H., Kahvand, M., and Khazaelpour, P. (2021). Landfill location selection for healthcare waste of urban areas using hybrid BWM-grey MARCOS model based on GIS. Sustainable Cities and Society, 67(4), 102712.‏