ارزیابی خطر آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس (مطالعه موردی شهرستان دالاهو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد علوم و مهندسی محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

چکیده

آتش‌سوزی در جنگل‌های غربی ایران (جنگل‌های نیمه خشک بلوط) یکی از خطرات اصلی در این منطقه بوده که هر ساله سبب خسارت‌های غیر قابل جبران بر اکوسیستم‌ها و محیط‌زیست می‌شود. از این رو تعیین مناطق پرخطر آتش‌سوزی و پیش‌بینی آن با استفاده از مدل‌های خطر آتش‌سوزی، در به حداقل رساندن وقوع و خسارات ناشی از آن با استفاده از مدل‌های خطر آتش‌سوزی کمک می‌کند. جنگل‌های واقع در شهرستان دالاهو (استان کرمانشاه) که در رده جنگل‌های نیمه خشک بلوط به حساب می‌آیند، هر ساله با این بحران مواجه هستند و جنگل‌های زیادی طعمه حریق می‌شود. در این پژوهش به شناسایی و طبقه‌بندی مناطق پرخطر آتش‌سوزی و تهیه نقشه این مناطق با استفاده از روش‌های سامانه اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی در جنگل‌های شهرستان دالاهو پرداخته شده است. به منظور تهیه نقشه مناطق پرخطر آتش‌سوزی منطقه مورد پژوهش، از عوامل تأثیرگذار از جمله تراکم پوشش جنگلی، شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI)، تبخیر (میلی‌متر)، شیب و جهت (درجه) و ارتفاع از سطح دریا (متر) استفاده گردید. نقشه نهایی به پنج طبقه مختلف از مناطق با خطر بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد گروه‌بندی شد. در نهایت نتایج نشان داد که به ترتیب مناطق با خطرپذیری خیلی کم 14/17 درصد، خطر پذیری کم 32/48 درصد، خطرپذیری متوسط 33/43 درصد، خطرپذیری بالا 17/19 درصد و خطرپذیری خیلی زیاد 2/7 درصد از آتش‌سوزی جنگل‌های دالاهو را تشکیل می‌دهند. نتایج این مطالعه می‌تواند برای سیاست توسعه پایدار در سطوح منابع طبیعی و محیط‌زیست مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of fire risk in the Zagros forests (Case study: Dalahu County)

نویسندگان [English]

  • Rasoul Bagherabadi 1
  • Farhad Shikhkanloo Milan 2
  • Mohsen Zarei Mohammadabad 1
1 M.Sc. Graduate of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
2 M.Sc. Graduate of Forestry, Faculty of Natural Resources, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
چکیده [English]

Fires in Iran's western forests (semi-arid oak forests) are one of the main dangers in this region, which causes irreparable damage to ecosystems and the environment every year. Therefore, determining and predicting high-risk areas of fire helps to minimize the occurrence of fire and its damage by using fire risk models. The forests of Dalhu County (Kermanshah province), which are considered in the category of semi-arid oak forests, face this crisis every year and many forests prey to fire. In this research, identification and classification of high-risk areas of fire and preparation of map of high-risk areas of forest fires using Geographic Information System (GIS) and Analytical Hierarchy Process (AHP) in the forests of Dalahu County have been done. In order prepare a map of the high-risk areas of fire in the research area, influential factors such as forest cover density, Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) evaporation (mm), slope and direction (degrees) and elevation above sea level.meter were used. The final map was grouped into five different categories of very low, low, medium, high and very high. Finally, the results showed that Dalahou's forest fires are include areas with very low risk 14.17%, low risk 32.48%, medium risk 33.43%, high risk 17.19% and very high risk 2.7%. The results of this study can be used for sustainable development policy at the levels of natural resources and environment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zagros forests
  • Dalahu County
  • Forest fire risk
  • Geographic Information System

مراجع

اکبری، د.، امینی، ج.، و سعادت‌سرشت، م.، (1386)، ارائه مدلی ساده و سریع برای تهیه نقشه ریسک آتش‌سوزی در نواحی جنگلی. دومین همایش مقابله با سوانح طبیعی، تهران، دی 1386.
تقدیسی، ا.، تقوایی، م.، و پیری، س. (1393)، ارزیابی و سطح بندی دهستان های شهرستان دالاهو براساس توان منابع گردشگری در جذب گردشگر، تحقیقات جغرافیایی، (4)29، 214-197.
جانبازقبادی، غ ر. (1398)، بررسی مناطق خطرآتش‌سوزی جنگل در استان گلستان، بر اساس شاخص خطر آتش‌سوزی (FRSI) با بهره‌گیری ازتکنیک (GIS). تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، (3)6، 102-89.
جعفری گلدرق، ی.، محمدزاده، ع.، و سرکارگراردکانی، ع. (1393). مدلسازی خطر آتش سوزی با استفاده از آنالیز تصمیم گیری چند معیاره بر مبنای شاخص های ماهواره ای. پژوهش‌های محیط زیست، (10)5، 134-121.
جواهری، س.، تراهی، ع ا. (1399)، پتانسیل‌سنجی خطر رخداد آتش‌سوزی جنگل ها و مراتع با استفاده از مدل AHP (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران). کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی، (3)11، 19-7.
زارع کندازی، ص.، جعفری، ر.، موسوی، س.ع.، سلطانی، س.، دهقان فارسی، ص.، و اعرابی، ک. (1396)، پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی در اراضی طبیعی شهرستان مرودشت با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی.، نخستین همایش بین المللی سامانه اطلاعات جغرافیایی جاده ابریشم، اصفهان، خرداد 1396.
سرکارگر اردکانی، ع.، ولدان زوج، م.ج.، منصوریان، ع. و محمدزاده، ع. (1388)، تجزیه و تحلیل ویژگی های طیفی به منظور شناسایی و برآورد وسعت مناطق دچار حریق با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای. سنجش از دور و GIS ایران، (3)1، 80-65
غلامی، س.، و کفاش چرندابی، ن.، (1397)، پهنه بندی خطر آتش‌سوزی و مدل‌سازی آن برای جنگل‌های ارسباران. کنفرانس ملی فن‌آوری‌ها و کاربردهای نوین ژئوماتیک، تبریز، مهر 1397.
مبرقعی، ن.، شرزه‌ای، غ.، مخدوم، م.، یاوری، ا.ر.، و جعفری، ح.ر. (1388). ارائة الگوی ارزشگذاری مکانی کارکرد جذب گاز دی‌اکسیدکربن، در جنگل‌های خزری ایران. محیط‌شناسی، (50)35، 68-57.
محمدی، ف.، شعبانیان، ن.، پورهاشمی، ه.، و فاتحی، پ. (1389). تهیه‌ نقشه‌ خطر آتش‌سوزی جنگل با استفاده از GIS و AHP در بخشی از جنگل‌های پاوه. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. (4)18، 586-569.
موسی بیگی، م.، و میرزابیگی، ف. (1395)، پهنه بندی خطر آتش‌سوزی با استفاده از مدل تحلیل شبکه‌ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی (بررسی موردی: منطقه حفاظت‌شده مانشت و قلارنگ). فصنامه علوم محیط، (4)14، 188-175.
Abedi Gheshlaghi, H. (2019). Using GIS to Develop a Model for Forest Fire Risk Mapping. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 47(7), 1173-1185.
Adab, H., Kanniah, K.D., and Solaimani, K. (2013). Modeling forest fire risk in the northeast of Iran using remote sensing and GIS techniques. Natural Hazards, 65(3), 1723-1743.
Ajin, R.S., Loghin, A.M., Jacob, M.K., Vinod, P., and Krishnamurthy, R. (2016). The risk assessment study of potential forest fire in Idukki Wildlife Sanctuary using RS and GIS techniques. International Journal of Advanced Earth Science and Engineering, 5(1), 308-318.
Chavan, M., Das, K.K., and Suryawanshi, R. (2012). Forest fire risk zonation using remote sensing and GIS in Huynial watershed, Tehri Garhwal district, UA. International Journal of Basic and Applied Research, 2(7), 6-12.
Dong, X., Guofan, S., Limin, D., Zhanqing, H., Lei, T., and Hui, W. (2006). Mapping forest fire risk zones with spatial data and principal component analysis. Science in China Series E: Technological Sciences, 49(1), 140-149.
Dong, X., Li-min, D., Guo-fan, S., Lei, T., and Hui, W. (2005). Forest fire risk zone mapping from satellite images and GIS for Baihe Forestry Bureau, Jilin, China. Journal of Forestry Research, 16(3), 169-174.
Eskandari, S., Oladi Ghadikolaei, J., Jalilvand, H., & Saradjian, M. R. (2013). Detection of fire high-risk areas in northern forests of Iran using Dong model. World Applied Sciences Journal, 27(6), 770-773.
Gao, X., Fei, X., & Xie, H. (2011). Forest fire risk zone evaluation based on high spatial resolution RS image in Liangyungang Huaguo Mountain Scenic Spot. Proceedings 2011 IEEE International Conference on Spatial Data Mining and Geographical Knowledge Services (ICSDM), June 2011, 593-596.
Gigović, L., Jakovljević, G., Sekulović, D., and Regodić, M. (2018). GIS multi-criteria analysis for identifying and mapping forest fire hazard: Nevesinje, Bosnia and Herzegovina. Technical Gazette, 25(3), 891-897.
Gulcin, D., and Deniz, B. (2020). Remote sensing and GIS-based forest fire risk zone mapping: The case of Manisa, Turkey. Turkish Journal of Forestry, 21(1), 15-24.
Hai-wei, Y., Fan-hua, K., and Xiu-zhenL. (2004). RS and GIS-based forest fire risk zone mapping in da hinggan mountains. Chinese Geographical Science, 14(3), 251-257.
Hong, H., Naghibi, S.A., Moradi Dashtpagerdi, M.M., Pourghasemi, H.R., and Chen, W. (2017). A comparative assessment between linear and quadratic discriminant analyses (LDA-QDA) with frequency ratio and weights-of-evidence models for forest fire susceptibility mapping in China. Arabian Journal of Geosciences, 10(7), 1-14.
Jaiswal, R.K., Mukherjee, S., Raju, K.D., and Saxena, R. (2002). Forest fire risk zone mapping from satellite imagery and GIS. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 4(1), 1-10.
Janbaz Ghobadi, G., Gholizadeh, B., & Dashliburun, O.M. (2012). Forest fire risk zone mapping from geographic information system in Northern Forests of Iran (Case study, Golestan province). International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 4(12), 818-824.
Krishna Prasad, V.K., Badarinath, K.V.S., and Eaturu, A. (2008). Biophysical and anthropogenic controls of forest fires in the Deccan Plateau, India. Journal of Environmental Management, 86(1), 1-13.
Kumari, B., and Pandey, A.C. (2020). Geo-informatics based multi-criteria decision analysis (MCDA) through analytic hierarchy process (AHP) for forest fire risk mapping in Palamau Tiger Reserve, Jharkhand state, India. Journal of Earth System Science, 129(1), 1-16.
Mahdavi, A. (2012). Forests and rangelands? wildfire risk zoning using GIS and AHP techniques. Caspian Journal of Environmental Sciences, 10(1), 43-52.
Moayedi, H., Mehrabi, M., Bui, D.T., Pradhan, B., and Foong, L.K. (2020). Fuzzy-metaheuristic ensembles for spatial assessment of forest fire susceptibility. Journal of Environmental Management, 260, 109867.
Nasiri, V., Sadeghi, S.M.M., Bagherabadi, R., Moradi, F., Deljouei, A., and Borz, S.A. (2022). Modeling wildfire risk in western Iran based on the integration of AHP and GIS. Environmental Monitoring and Assessment, 194(9), 1-13.
Nonomura, A., Masuda, T., and Moriya, H. (2007). Wildfire damage evaluation by merging remote sensing with a fire area simulation model in Naoshima, Kagawa, Japan. Landscape and Ecological Engineering, 3(2), 109-117.
Orozco, S.J. (2008). Forest fire risk model for Michoacan, Mexico. M.Sc Thesis, International institute for Geo- Information Sciience and Earth Observation Enschede, ITC University, Netherlands, 88p.
Perera, A.H., & Cui, W. (2010). Emulating natural disturbances as a forest management goal: Lessons from fire regime simulations. Forest Ecology and Management, 259(7), 1328-1337.
Pourghasemi, H.R., Beheshtirad, M., and Pradhan, B. (2014). A comparative assessment of prediction capabilities of modified analytical hierarchy process (M-AHP) and Mamdani fuzzy logic models using Netcad-GIS for forest fire susceptibility mapping. Geomatics, Natural Hazards and Risk, 7(2), 861-885.
Pourtaghi, Z.S., Pourghasemi, H.R., & Rossi, M. (2015). Forest fire susceptibility mapping in the Minudasht forests, Golestan province, Iran. Environmental Earth Sciences, 73(4), 1515-1533.
Rawat, G.S. (2003). Fire risk assessment for forest fire control management in Chilla Forest Range of Rajaji National Park, Uttaranchal, (India). M.Sc Thesis, International institute for Geo- Information Sciience and Earth Observation Enschede, ITC University, Netherlands, 78p
Román, M.V., Azqueta, D., and Rodrígues, M. (2013). Methodological approach to assess the socio-economic vulnerability to wildfires in Spain. Forest Ecology and Management, 294: 158-65.
Weise, D.R., and Biging, G.S. (1997). A qualitative comparison of fire spread models incorporating wind and slope effects. Forest Science, 43(2), 170-180.
Zhong, M., Fan, W., Liu, T., and Li, P. (2003). Statistical analysis on current status of China forest fire safety. Fire Safety Journal, 38(3), 257-269.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 فروردین 1401
  • تاریخ بازنگری: 21 مرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 27 شهریور 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار